MEGARON PLUS
Στο πλαίσιο του Κύκλου «Η Επιστήμη στη ζωή μας»
Σε συνεργασία με την Ελληνική Εταιρεία Νευροεπιστημών
και την DANA Alliance for Brain Initiatives, στο πλαίσιο της Brain Awareness Week
Ομιλητές:
Χριστίνα Κουλούρη, Καθηγήτρια Ιστορίας, Πάντειο Πανεπιστήμιο
Νίκος Κουρέτας, Ψυχίατρος-Ψυχαναλυτής
Ανδρέας Κούρκουλας, Καθηγητής Αρχιτεκτονικής, Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
Δημήτρης Παπανικολάου, Αναπληρωτής Καθηγητής Ελληνικών Σπουδών, Πανεπιστήμιο Οξφόρδης
Συντονίζει η Φωτεινή Στυλιανοπούλου, Καθηγήτρια Βιολογίας, Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Οι μνήμες μας συγκροτούν τον εαυτό μας. Οι “μνήμες” στο πληθυντικό, διότι υπάρχουν πολλά είδη μνήμης, με βάση το περιεχόμενο (επεισοδιακή-αυτοβιογραφική: αφορά γεγονότα της ζωής μας, σημασιολογική: συγκροτείται από δεδομένα που έχουμε μάθει δηλαδή τις γνώσεις μας, μνήμη δεξιοτήτων), το μηχανισμό (μνήμη εργασίας), τη διάρκεια (βραχύχρονη, μακρόχρονη) και με το αν είναι στο συνειδητό μας και μπορούμε να την εκφράσουμε λεκτικά (έκδηλη) ή όχι (άδηλη). Αντίστοιχα υπάρχουν πολλαπλά μνημονικά συστήματα στον εγκέφαλο, όπου γίνεται η επεξεργασία των πληροφοριών διαφορετικών τύπων μνήμης (ιππόκαμπος, προμετωπιαίος φλοιός, βασικά γάγγλια, παρεγκεφαλίδα, αμυγδαλή, κλπ). Οι πληροφορίες που εμπεριέχονται στις εμπειρίες της ζωής προσλαμβάνονται από τα αντιληπτικά συστήματα (τις αισθήσεις) και “εγγράφονται” στον εγκέφαλο, από όπου μπορούν να ανακληθούν κατά βούληση ή ως απάντηση μετά από ένα σχετικό ερέθισμα. Συχνά μια μνήμη μπορεί να λησμονηθεί, δηλαδή να χαθεί. Η λήθη, όπως και η ανάκληση μνημών αποτελούν ενεργητικές, δημιουργικές διεργασίες στον εγκέφαλο. Κατά την λήθη “σβήνεται” η υπάρχουσα πληροφορία και αντικαθίσταται από καινούργια, δηλαδή υπάρχει νέα μάθηση. Κατά δε την ανάκληση, η αναβίωση της παλαιάς εμπειρίας συχνά εμπλουτίζεται με στοιχεία άλλων εγγεγραμμένων μνημών. Μνήμες που είναι επενδυμένες με συναισθηματικό περιεχόμενο εγγράφονται πιο σταθερά και ως εκ τούτου έχουν μεγαλύτερη διάρκεια και ευκολότερη ανάκληση. Συχνά μια μνήμη μπορεί να μεταπέσει από την μη συνειδητή μορφή στην συνειδητή, φαινόμενο που αποτελεί τον πυρήνα της ψυχαναλυτικής θεραπείας, που αφορά την αναβίωση εμπειριών ζωής, ιδίως των πρώιμων, στο παρόν. Στην παρούσα εκδήλωση θα γίνουν θεωρήσεις της μνήμης από διαφορετικές προοπτικές, όχι μόνο της νευροβιολογίας και της ψυχανάλυσης, αλλά και της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της αρχιτεκτονικής. Η ιστορία αναπλάθει και αφηγείται τη συλλογική μνήμη, επιχειρώντας να υπερβεί την υποκειμενικότητα. Οι ανθρώπινες κοινωνίες, μέσα από πολιτικές μνήμης, διατηρούσαν και διατηρούν τη συλλογική μνήμη, η οποία λειτουργεί ως στοιχείο συνοχής και ταυτότητας. Ωστόσο, εξαιρετικά δυσχερής είναι η διαπραγμάτευση της τραυματικής μνήμης από τους «μάρτυρες», όπως στην περίπτωση γενοκτονιών, και η ενσωμάτωσή της στο ιστορικό αφήγημα. Από τη πλευρά της η λογοτεχνία μέσω της μυθοπλασίας και δημιουργεί και ανασύρει μνήμες τόσο από την συλλογική, όσο και την ατομική μνήμη. Όσο για την αρχιτεκτονική τα δημιουργήματα της αποτελούν χωρικές καταγραφές και αναπαραστάσεις της συλλογικής ανθρώπινης μνήμης.
Χορηγοί
ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ
ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΚΑΙΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ