Τραγούδια του λαού για το Θέρος και το έθιμο του Κλήδονα
” Ὁ μεγαλύτερος ἥλιος ἀπὸ τὴ μιὰ μεριὰ
κι ἀπὸ τὴν ἄλλη τὸ νέο φεγγάρι
ἀπόμακρα στὴ μνήμη σὰν ἐκεῖνα τὰ στήθη.
Ἀνάμεσό τους χάσμα τῆς ἀστερωμένης νύχτας
κατακλυσμὸς τῆς ζωῆς.
Τ᾿ ἄλογα στ᾿ ἁλώνια
καλπάζουν καὶ ἱδρώνουν
πάνω σὲ σκόρπια κορμιά.
Ὅλα πηγαίνουν ἐκεῖ
καὶ τούτη ἡ γυναῖκα
ποὺ τὴν εἶδες ὄμορφη, μιὰ στιγμὴ
λυγίζει δὲν ἀντέχει πιὰ γονάτισε.
Ὅλα τ᾿ ἀλέθουν οἱ μυλόπετρες
καὶ γίνουνται ἄστρα.
Παραμονὴ τῆς μακρύτερης μέρας.”
Γ.Σεφέρης, Θερινό Ηλιοστάσι
Από τις 21 Ιουνίου 2024, το βράδυ, θα λάβει χώρα το θερινό ηλιοστάσιο με τη μεγαλύτερη σε διάρκεια ημέρα του έτους και θα ξεκινήσει και επίσημα το φετινό καλοκαίρι.
Το θερινό ηλιοστάσιο, ανέκαθεν πολύ σημαντικό γεγονός για το ανθρώπινο γένος, σηματοδοτεί την έναρξη του καλοκαιριού.
Οι αρχαίοι πολιτισμοί διοργάνωναν πολυήμερες γιορτές για να τιμήσουν την μεγάλη νίκη του Ήλιου, καθώς στις 21 Ιουνίου είναι η μεγαλύτερη μέρα του χρόνου.
Επιπλέον, την ημέρα του Θερινού Ηλιοστασίου είναι και η ημέρα γιορτής για τη σύλληψη του Ιωάννη του Προδρόμου. Για αυτό και ο Ιούνιος λέγεται και Αγιογιανίτης.
Την παραμονή του Αη-Γιαννιού στα χωριά στήνουν γιορτή και ανάβουν φωτιές, πάνω από τις οποίες πηδούν, άντρες, γυναίκες και παιδιά, για να εξαγνιστούν και να απομακρύνουν κάθε κακό. Όπως έγραψε ο αείμνηστος λαογράφος Δημήτρης Λουκάτος: «Οι φωτιές είναι πυρολατρικά ενισχυτικές του ζωογόνου ηλιακού φωτός, που τώρα στις τροπές του ήλιου ταλαντεύεται ανησυχητικά, επειδή επιστρέφει στη μειωμένη πορεία του προς τον χειμώνα».
Άλλη ονομασία του Αη-Γιαννιού είναι και «Ριζικάρης», γιατί μέσω του τελετουργικού του “Κλήδονα”, που γίνεται εκείνη την ημέρα, αποκαλύπτεται στις άγαμες κοπέλες ο μελλοντικός τους σύζυγος, το “ριζικό” τους.
Ο Κλήδονας είναι ένα έθιμο που έχει τις ρίζες του στην αρχαιότητα.
Το προσωνύμιο «Κλήδονας» προέρχεται από την αρχαία ελληνική λέξη «κληδών», που σημαίνει φήμη ή φωνή που περιέχει προφητική ρήση κατά τη διάρκεια μαντικής τελετής.
Στην εποχή του Ομήρου, χρησιμοποιούσαν τη μαγεία του Κλήδονα για να μαντέψουν τα μελλούμενα.
Με τα χρόνια ο Κλήδονας χάνει το χαρακτήρα της γενικής μαντικής και περιορίζεται στους ερωτικούς χρησμούς.